Muzeum Teatralne przygotowało niezwykłą wystawę, udostępniając publiczności jeden z najcenniejszych, a zarazem najbardziej oryginalnych zbiorów – wachlarze najwybitniejszych artystek polskiej sceny dramatycznej i operowej XIX i XX wieku.
W Chinach istnieje legenda, która wyjaśnia na swój sposób jak powstał wachlarz. Piękna Kan-Si, córka pewnego mandaryna, onegdaj brała udział w święcie pochodni. Wszystkie damy i ona sama miały zakryte twarze małymi maskami. Młoda Kan-Ji, nieprzeciętnej urody, nie potrafiła sobie poradzić z gorącem, który odczuwała. Nie mogła ujawnić swojego oblicza. Wobec tego bardzo szybko zaczęła się wachlować maską, co powodowało przyjemny chłód, a zarazem nikt nie mógł zobaczyć jej boskiej twarzy. Inne panie (a były ich 10.000) pojęły wlot zalety metody córki mandaryna i już wkrótce cały bal używał masek jako wachlarzy.
W zbiorach Muzeum Teatralnego znajdują się trzy wachlarze z piór strusich, które kiedyś należały do aktorki Aleksandry Rakiewiczowej i śpiewaczek – Emilii Trombini oraz Celiny Nahlikówny. Wachlarze Dalekiego Wschodu reprezentuje jedynie, pochodzący z Chin, wachlarz należący niegdyś do solistki Teatru Wielkiego w Warszawie – Heleny Lipowskiej. Artystka używała go występując w partii Cho Cho San w operze ,,Madame Butterfly”. Do Wandy Wermińskiej natomiast należał hiszpański wachlarz znanej wytwórni Casa de Diego. Wachlarz ten został przekazany do zbiorów Muzeum Teatralnego wraz z suknią, w której artystka występowała w partii ,,Carmen” w operze Bizeta. Znajdują się w niej wachlarze z wieku XIX i początku XX, choć najstarszy, dar bibliofila Władysława Dąbrowskiego, pochodzi z okresu dyrektoriatu. Ciekawostką kolekcji jest zbiór wachlarzy reklamowych związanych z teatrem. Wachlarze te upamiętniają ważne wydarzenia, a także reklamują firmy bądź konkretne wyroby. Najstarszym tego typu obiektem jest wachlarz Józefiny Reszke upamiętniający benefis na rzecz ofiar wojny rosyjsko-tureckiej, w którym artystka wzięła udział podczas swego pobytu w Paryżu. Dwa wachlarze – warszawski i lwowski – upamiętniają uroczyste otwarcia teatrów. Wachlarz z przedstawieniem Teatru Wielkiego w Warszawie, prezentujący także najwybitniejszych artystów dramatycznych, wydrukowany został najprawdopodobniej z okazji ponownego otwarcia teatru po przebudowie w 1890 roku. Wachlarz lwowski jest pamiątką otwarcia Teatru Miejskiego we Lwowie w 1900 roku i przedstawia fronton gmachu w rusztowaniach oraz fotografie artystów wraz z dyrektorem Tadeuszem Pawlikowskim. Kolejny wachlarz reklamuje Magazyn książek, nut i przyborów papierniczych Stanisława Köhlera we Lwowie i tak jak pozostałe przedstawia zawiłą kompozycję kilkudziesięciu fotografii portretowych aktorów – prywatnych i w rolach.
Wszystkie wspomniane wachlarze wykonane zostały w Wiedniu, który pod koniec XIX w. był kolebką nowatorskich pomysłów z dziedziny fotografii i druku. Warto dodać, że to właśnie tam powstał prawdopodobnie pierwszy wachlarz typu reklamowego prezentujący sylwetki aktorów wiedeńskiego Burgtheater. Dużą popularnością cieszyły się w XIX wieku pełniące rolę sztambucha wachlarze autografowe. W kolekcji znajduje się drewniany wachlarz z autografem pianisty i dyrygenta Józefa Śliwińskiego. Niezwykle cenną pamiątką jest wachlarz autografowy należący niegdyś do Lucyny Kotarbińskiej, żony Józefa Kotarbińskiego – dyrektora Teatru Miejskiego w Krakowie. Na pokryciu wachlarza znajdują się autografy wybitnych twórców, m.in.: Heleny Modrzejewskiej, Ignacego Jana Paderewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Lucjana Rydla, Michała Bałuckiego, Kazimierza Tetmajera, czy Władysława Żeleńskiego oraz fragmenty utworów literackich m.in. wiersza Kazimierza Tetmajera „Tęsknica”, czy dramatu „Psyche” Zofii Wójcickiej, który na scenie krakowskiej pojawił się po raz pierwszy za dyrekcji Kotarbińskiego. Z tego wachlarza pochodzi dwuwiersz, odnoszący się zapewne do Kotarbińskich, którego fragment posłużył jako tytuł wystawy: Wachlarz najlepsza sekretu zasłona / Gdy rozmawiają w sali – on i ona.
Modne w XIX wieku wachlarze z pokryciem z koronki o kwiatowych wzorach i stelażem z szylkretu lub masy perłowej posiadały znakomite aktorki: Helena Modrzejewska, Wanda Urbanowicz, Maria Przybyłko-Potocka.
Współcześnie scena teatralna pozostaje jednym z niewielu miejsc, gdzie wachlarz wciąż pełni rolę niezbędnego rekwizytu, pojawia się w coraz to nowych odsłonach w zależności od inwencji scenografów i projektantów kostiumów.
[fusion_builder_container hundred_percent=”yes” overflow=”visible”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none”][nggallery id=501]
Wystawa „Najlepsza sekretu zasłona. Wachlarze w zbiorach Muzeum Teatralnego” prezentowana będzie w Muzeum Teatralnym do marca 2011 roku.
Zobacz również naszą historię wachlarzy[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]