Narodowy Instytut Fryderyka Chopina i Teatr Wielki – Opera Narodowa zapraszają na pierwszą prezentację kopii fortepianu firmy Buchholtz – warszawskiego instrumentu Chopina, która będzie miała miejsce 17 marca 2018 roku w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. To niecodzienne wydarzenie nawiąże do słynnego koncertu Chopina w Teatrze Narodowym przy placu Krasińskich, gdzie również na fortepianie Buchholtza 17 marca 1830 r. młody kompozytor prawykonał swój Koncert fortepianowy f-moll.
Około roku 1815 dyplomowany organomistrz Fryderyk Buchholtz otworzył w Warszawie zakład produkujący fortepiany, którego pierwsza siedziba mieściła się w budynku przy ul. Mazowieckiej nr 1352. Firma szybko zyskała renomę „pierwszej” w Kongresówce, m.in. dzięki nagrodom za swe instrumenty na miejscowych wystawach przemysłowo-rzemieślniczych w 1823 i 1825 r. W jej sklepie fabrycznym częstym bywalcem był zaprzyjaźniony z właścicielem Fryderyk Chopin, który przegrywał tam znajomym i przyjaciołom swe najnowsze kompozycje. Po 1825 r. Chopinowie nabyli fortepian Buchholtza, który nie tylko ozdabiał ich salon w nowym (od 1827 r.), większym mieszkaniu w Pałacu Krasińskich przy Krakowskim Przedmieściu, ale i służył młodemu Fryderykowi w okresie jego pierwszych wielkich sukcesów kompozytorskich.
2 listopada 1830 r. Chopin wyjechał z Warszawy, trzy dni później na zawsze opuścił ojczyznę. Po śmierci rodziców fortepian Buchholtza otrzymała siostra kompozytora, Izabella Barcińska. We wrześniu 1863 r. carscy żołnierze w odwecie za zamach na gen. Fiodora Berga splądrowali pałac Zamoyskich przy Nowym Świecie. Z mieszkania nr 69 należącego do państwa Barcińskich 19 września wyrzucono „przez okno” fortepian Chopina.
Nastoletni kompozytor tworzył swoje pierwsze wielkie kompozycje przy instrumencie firmy Buchholtz i w takim brzmieniu słyszał po raz pierwszy własne utwory. Do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie pojedyncze instrumenty tej marki – wszystkie w stanie uniemożliwiającym ich wskrzeszenie. Korzystając z dostępnych pierwowzorów, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, posiadający w swoich zbiorach kolekcję instrumentów współczesnych kompozytorowi, zamówił kopię fortepianu Buchholtza; stworzył ją Paul McNulty, jeden z najlepszych obecnie budowniczych fortepianów historycznych na świecie. Prace zostały sfinansowane przez PKN ORLEN – Mecenasa Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina.
Prawie dwa wieki po prawykonaniu Koncertu fortepianowego f-moll, które miało miejsce 17 marca 1830 r. w Teatrze Narodowym przy placu Krasińskich (na Buchholtzu zagrał sam kompozytor), utwór ten zabrzmi ponownie na kopii instrumentu warszawskiego budowniczego. Po raz pierwszy we współczesności usłyszymy dźwięk fortepianu, który zajmował tak ważne miejsce w muzycznej wyobraźni Chopina. Będzie to jednocześnie symboliczne przywołanie wieczoru, który dla Polaków XIX-wiecznej Warszawy był czymś daleko więcej, niż jedynie wyjątkowym przeżyciem artystycznym.
Program:
- Film dokumentalny na temat powstania kopii fortepianu Buchholtza
- Karol Kurpiński, Fuga i koda B-dur (na temat „Jeszcze Polska nie zginęła”)
- Karol Kurpiński, Bitwa pod Możajskiem („Wielka symfonia, bitwę wyobrażająca”)
- Fryderyk Chopin, Koncert fortepianowy f-moll op. 21
Wykonawcy:
- Krzysztof Książek – fortepian historyczny
- Collegium 1704
- Václav Luks – dyrygent
Fortepiany historyczne – dlaczego są wyjątkowe? Jakie jest ich brzmienie? Na których z nich grał sam Fryderyk Chopin? Narodowy Instytut Fryderyka Chopina po raz pierwszy zaprezentuje swoją kolekcję instrumentów historycznych oraz ich kopii w Salach Redutowych Teatru Wielkiego – Opery Narodowej.
Pierwsza tego typu prezentacja fortepianów historycznych z kolekcji Instytutu pozwala przekonać się, jak dziewiętnastowieczne instrumenty różniły się od współczesnych nie tylko pod względem budowy, ale i brzmienia. Interpretacja utworów na dawnych fortepianach to ogromne wyzwanie zarówno dla wykonawców, jak i słuchaczy. Poznanie różnic między wykonaniem muzyki XIX wieku na instrumencie współczesnym i historycznym pozwala lepiej zrozumieć utwory Chopina oraz odtworzyć jej właściwy kontekst.
W Salach Redutowych pokazane zostaną różnorodne fortepiany historyczne oraz kopie wyrobu producentów, z którymi Fryderyk Chopin miał styczność w różnych momentach swojej muzycznej kariery. Kolekcja Instytutu obejmuje instrumenty francuskich renomowanych marek Pleyel i Erard, brytyjskiej manufaktury Broadwood oraz kopię wiedeńskiego fortepianu Graf. W 2018 roku do tego unikatowego zbioru dołączyła pierwsza na świecie kopia fortepianu Buchholtz: instrumentu, jaki Fryderyk Chopin posiadał w Warszawie, sfinansowana przez PKN Orlen – Mecenasa Instytutu. Fortepiany można będzie nie tylko zobaczyć, ale i usłyszeć, dzięki dostępnym na wystawie nagraniom oraz w czasie licznych wydarzeń towarzyszących, m.in. podczas spotkania z Paulem McNultym i wykładu prof. Benjamina Vogla z muzyką na żywo.
Wyjątkowym dopełnieniem wystawy będzie pejzaż dźwiękowy – utwór Pawła Mykietyna Parafraza, skomponowany w 2018 roku na zamówienie Instytutu Chopina, przeznaczony na wszystkie prezentowane instrumenty. Projekt ekspozycji przygotował renomowany scenograf – Boris Kudlička.
Fortepiany Chopina…
Wyjątkowa wystawa instrumentów z kolekcji Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina
Sale Redutowe, Teatr Wielki – Opera Narodowa
18 marca – 8 kwietnia 2018
Czynna od g. 11.00 do 19.30 oraz podczas spektakli
Wejście na wystawę: portiernia nr 80 od strony Placu Teatralnego (skrzydło Teatru Narodowego). Wstęp wolny
Organizator: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina
Partner: Teatr Wielki – Opera Narodowa
Koncepcja: Stanisław Leszczyński
Projekt: Boris Kudlička
