Czy trądzik pospolity to problem tylko nastolatków? Czy zmiany trądzikowe mogą dotyczyć także osób dorosłych? Jak radzić sobie z problemem trądziku w wieku dojrzałym?
Trądzik osób dorosłych
Trądzik pospolity jest jedną z najczęstszych chorób skóry. Uważa się, że dotyczy 80% populacji w wieku między 12-30 rokiem życia. Występuje z taką samą częstotliwością zarówno u kobiet jak i mężczyzn, chociaż chłopcy mają trądzik o bardziej nasilonej postaci. U 15% pacjentów trądzik ma ciężki przebieg, wymagający leczenia ogólnego. Szczyt zachorowań u kobiet przypada między 14-17 rokiem życia, zaś u mężczyzn między 16-19 rokiem życia. W większości przypadków zmiany ustępują po 3-5 latach. W wieku 25-34 lat choruje jeszcze około 8 % populacji, natomiast w wieku od 35 do 40 i nawet więcej lat dotyczy to około 3% populacji. Z tego powodu coraz częściej używa się określania tzw. późnego trądziku lub trądziku dorosłych, występującego częściej u kobiet.
Odpowiedzialne za chorobę są czynniki genetyczne, hormonalne, prowadzące do łojotoku przebiegającego z nadmiernym wytwarzaniem łoju oraz ze zmianami w jego składzie. U ujścia mieszków włosowych powstają mikrozaskórniki, a następnie zaskórniki ( otwarte lub zamknięte). W mieszkach włosowych kolonizują bakterie beztlenowe, co w konsekwencji prowadzi do powstania odczynu zapalnego.
Z problemem trądziku dorosłych najczęściej borykają się kobiety po 30 roku życia, które w wcześniejszym okresie praktycznie nie cierpiały na trądzik lub przebiegał on w nieznacznym stopniu nasilenia klinicznego. Zgodne są w jednym – trądzik pojawił się u nich dopiero w wieku dorosłym, a ich skóra okresowo wygląda raz lepiej raz gorzej. Wspólną cechą trądziku dorosłych jest opo rność na leczenie: standardowa pielęgnacja „antytrądzikowa” nie pomaga, a antybiotykoterapia ogólna jest skuteczna jedynie podczas przyjmowania leku.
Niewątpliwie, trądzik dorosłych jest wyzwaniem dla dermatologa.
Przyczyny trądziku dorosłych:
Przyczyny zmian skórnych w tej chorobie wydają się być bardziej złożone i nietypowe, co wzbudza wiele kontrowersji wśród specjalistów i nie ułatwia życia zniecierpliwionym pacjentom.
U pacjentów z tego typu trądzikiem bardzo rzadko stwierdza się ogólnoustrojowe zaburzenia hormonalne. Jedynie czasami jest to hyperandrogenizm nadnerczowy, częściej właśnie występujący u kobiet dojrzałych, niż w młodzieńczej postaci trądziku. Niekiedy występuje spadek poziomu estrogenów lub nadmiar prolaktyny.
U chorych stwierdza się nadmierną ekspresję i aktywność 5-alfa reduktazy w skórze, szczególnie w gruczołach łojowych, która katalizuje reakcję przejście testosteronu w dihydroksytestosteron, mający większe powinowactwo do receptorów androgenowych.
Stres może być przyczyna pojawienia się zmian skórnych, może również nasilać już występujące objawy skórne. Przedłużający się stres wpływa na wydzielanie neuromediatorów prozapalnych.
Inne podawane przyczyny, które należy również brać pod uwagę to cykl miesiączkowy u kobiet, zaostrzenie zmian skórnych może dotyczyć 60-70% kobiet w okresie przedmiesiączkowym oraz paradoksalnie u niektórych kobiet doustne tabletki antykoncepcyjne.
Dochodzi do tego zła dieta, zaburzenia w układzie pokarmowym, nadwrażliwość na niektóre pokarmy lub alergie pokarmowe.
Czym charakteryzują się zmiany trądzikowe u osób dorosłych?
Z niezrozumiałych przyczyn rozmieszczenie zmian trądzikowych na twarzy u wielu dojrzałych kobiet różni się od tych, które obserwujemy w okresie dojrzewania.
Zmiany skórne w przebiegu trądziku dorosłych lokalizują się najczęściej w dolnej części twarzy (dolna część policzków, okolica ust, broda, szyja).Trądzik u tych kobiet często nie ma charakteru rozsianej, czy ciężkiej postaci, ale przyjmuje postać trwale utrzymujących się, mało zaawansowanych zmian zapalnych, często na podłożu suchej skóry. Morfologicznie mają postać grudek zapalnych, krost, guzków, nacieków zapalnych lub cyst. W miarą trwania schorzenia zmiany zapalne po ustąpieniu mogą pozostawiać przebarwienia lub szpecące blizny zanikowe.
Trądzik dorosłych to przewlekła choroba, która wymaga przewlekłej terapii – około roku trwa przywrócenie równowagi biologicznej w skórze i wyleczenie tego schorzenia.
Skóra łojotokowa, zmiany skórne w przebiegu trądziku to nie tylko problem dermatologiczny – często również wpływa negatywnie na jakość życia oraz psychikę pacjenta.
Trądzik występujący u osób dorosłych, a w szczególności jego niektóre odmiany, bardzo często pozostawiają na skórze trwałe ślady w postaci blizn i przebarwień.
Leczenie trądziku dorosłych:
Terapia jest przewlekła, trwa miesiące lub lata. Zazwyczaj stosuje się leczenie skojarzone, gdyż bardzo rzadko monoterapia jest wystarczająca dla opanowania choroby. Pacjentka musi mieć świadomość przewlekłości terapii w celu zrównoważenia funkcji skóry. Przywracanie równowagi biologicznej w skórze trwa od sześciu miesięcy do roku.
Przede wszystkim należy odbudować naturalną barierę ochronną skóry dostarczając skórze brakujących lipidów i kwasów tłuszczowych, np. linolowy, linolenowy, arachidonowy.
Terapia ogólna:
W tej postaci trądziku opiera się głównie na zastosowaniu doustnym :
Isotretinoiny (czas kuracji niekiedy dłuższy niż w trądziku zwyczajnym)
Leki antyandrogenowe (octan cyproteronu, spironolaktan)
Terapia miejscowa:
W tej postaci trądziku preparaty zewnętrzne uważane za leczenie pierwszego rzutu u pacjentów z trądzikiem zwyczajnym mają zdecydowanie mniejsze znaczenie. Najczęściej stosuje się:
retinoidy
antybiotyki
nadtlenek benzoilu
Terapia zmian potrądzikowych i leczenie podtrzymujące:
peelingi chemiczne – peeling glikolowy, migdałowy, pirogronowy, salicylowy, TCA
mikrodermabrazja
lasery frakcyjne
lasery nieablacyjne i IPL
Wczesne rozpoczęcie leczenia, stosowanie się do zaleceń lekarza oraz prowadzenie właściwej terapii przez odpowiednio długi czas dają gwarancję wyleczenia tego trudnego terapeutycznie schorzenia oraz zapobiegną powstawaniu blizn potrądzikowych.
Zobacz również: Kosmetyki do pielęgnacji skóry z objawami trądziku
Dr nauk med. Barbara Pytrus, Specjalista dermatolog-kosmetolog
Gabinet Dermatologii Leczniczej i Estetycznej Platinium we Wrocławiu, www.pytrusderm.pl